Steeds meer zorginstellingen hechten waarde aan het gebruik van technologieën die hun zorg beter, toegankelijker en makkelijker maken. Bij de Baalderborg Groep, een zorgorganisatie met 80 locaties waar zorg wordt geboden aan ouderen en mensen met een verstandelijke beperking, is in 2016 zelfs een speciaal ‘Lab Over Technologie’ opgericht: LOT. Kim Runhaar werkt als projectleider bij LOT en is vastbesloten haar collega’s bij de Baalderborg Groep bekend te maken met de wondere wereld van zorgtechnologie.
“LOT staat niet alleen voor Lab Over Technologie”, vertelt Kim. “Het staat ook voor Leer- en Ontwikkeltuin.” Bij LOT mogen zorgmedewerkers van de Baalderborg Groep naar lieve lust ontdekken, uitproberen en onderzoeken. Alles met als doel om cliënten zo goed mogelijk te kunnen begeleiden.
Mogelijkheden
Volgens Kim wordt er bij LOT vooral uitgegaan van de situatie van de cliënten. Of iemand nu een lichte vorm van dementie heeft, of een ernstig meervoudige beperking, iedereen heeft zijn eigen behoeftes. “Wij kijken hoe we mensen maatwerk kunnen bieden. En techniek kan daarin een belangrijke rol spelen”, zegt Kim. “Een voorbeeld is een oplossing voor een cliënt die problemen had om zich te uiten. Hij kon niet praten, was beperkt in zijn fysieke mogelijkheden. Hij kreeg een oog-gestuurde spraakcomputer waardoor hij meer eigen regie heeft gekregen. Deze spraakcomputers ontwikkelen zich door, zodat hij met deze zelfde spraakcomputer bijvoorbeeld zijn televisie kan bedienen, of eventueel gordijnen of deuren kan openen en sluiten. Dat is toch geweldig?”
Mogelijkheden. Het is een codewoord bij LOT. “Omdat we al zorg bieden aan deze mensen, houdt het denken over zelfredzaamheid op sommige onderdelen vaak op. Het is niet realistisch om te denken dat onze cliënten helemaal zelfstandig kunnen zijn maar toch valt er ook voor hen nog heel veel onafhankelijkheid te winnen. Wij willen de aandacht ombuigen: niet zo zelfstandig mogelijk, maar zo zelfstandig áls mogelijk.”
Niet meer zonder
Kim hoopt dat producenten van zorgtechnologie hun aandacht ook richten op de groepen die meer zorg nodig hebben. “Bij Johnny de Mol op televisie zie je deze doelgroep niet, daar gaat het om mensen die heel veel zelf kunnen. Fantastisch dat er ook aan deze doelgroep wordt gedacht, maar het ontwikkelen van producten voor mensen met een ernstige meervoudige beperking wordt hierbij soms vergeten. Deze doelgroep is minder zichtbaar. Daarnaast is het een kleinere markt, dus voor ontwikkelaars minder interessant.”
“Als we het over technologie hebben, denk je al snel aan computers of robots. Maar ook een tillift is technologie. De stap naar het gebruik van dit soort technologieën is soms groot voor medewerkers. Ineens moet je iemand in een apparaat ‘hijsen’, heb je de controle niet. Tenminste, zo voelt het in het begin. Maar uiteindelijk is zo’n uitvinding behoorlijk cruciaal en willen mensen niet meer zonder.”
Blijven praten is essentieel
Om het gebruik van technologie toegankelijker te maken en angst of weerstand weg te namen, gaan Kim en haar collega’s van LOT veel in gesprek met medewerkers op de vloer. Ze organiseren ethiekbijeenkomsten en stippen onderwerpen aan zoals de autonomie van de cliënt of veiligheid. Ze doen daarnaast veel onderzoek naar producten die op de markt zijn voor hun doelgroepen. Kim: “We werken vraaggericht en gaan op zoek naar een product dat een specifiek probleem kan oplossen. Als het product waardevol blijkt voor verschillende gebruikers en wij zijn overtuigd van de meerwaarde, komt het in onze uitleen. Op die manier kunnen zorgmedewerkers zelf ervaren hoe het product werkt en of ze ook tot aanschaf willen overgaan.”
Volgens Kim is het essentieel om te blijven praten. “Sommige toepassingen kun je niet zomaar klakkeloos in gebruik nemen. GPS-systemen bijvoorbeeld, daar zitten nog wel wat haken en ogen aan. Je kunt het systeem meegeven aan iemand die gaat dwalen. Zo kan diegene zelfstandig over straat terwijl je hem toch kunt volgen. Maar wat doe je als het systeem defect raakt? En geeft het niet een vals gevoel van veiligheid? Want het helpt niet bij het uitkijken in het verkeer. Wij gebruiken zoiets dus altijd in combinatie met een gedragswetenschapper.”
Als het product waardevol blijkt voor verschillende gebruikers en wij zijn overtuigd van de meerwaarde, komt het in onze uitleen.
“Je moet het zien gebeuren!”
“Als de cliënten gelukkig zijn, zijn de medewerkers dat ook”, zegt Kim. “Dat zie ik elke dag weer. En soms krijgt de techniek iets voor elkaar wat met iets anders niet lukt. Soms kan techniek iets doorbreken, iets openbreken, een moment van interactie veroorzaken. Bijvoorbeeld bij mensen met een ernstige meervoudige beperking. Je moet het zien gebeuren. Wat dat is? Ik heb geen idee. Bij de een werkt het wel, bij de ander minder. Ervaar het maar!”
Zorgmedewerkers staan onder druk en moeten veel werk doen in weinig tijd, vertelt Kim. En iedereen wil juist meer tijd voor persoonlijk contact. Techniek kan de cliënten maar ook de medewerkers veel brengen: “Je kunt denken aan een appje dat het mogelijk maakt om op een veilige manier in al je computerprogramma’s te kunnen met één keer inloggen. Of de mogelijkheid om audioverslagen te maken. Maar ook zoiets als een sta-op-bed biedt mogelijkheden. De zorgmedewerker wordt fysiek ontlast maar ook de cliënt krijgt er iets voor terug: in plaats van dat er iemand in je persoonlijke ruimte komt om je uit bed te helpen, kun je nu zelf opstaan zonder dat iemand anders je hoeft aan te raken of je in een ongemakkelijke houding dwingt.”
Techniek als een collega
Welke rol techniek zou moeten spelen in de zorg? Daar hoeft Kim niet lang over na te denken. “Techniek zou de medewerker moeten ondersteunen. Moet een soort collega zijn, in plaats van een last. Fysieke obstakels kun je grotendeels wegnemen met technologie. Zodat er tijd komt voor het sociale.” En als Kim echt droomt over de toekomst van de zorg? “Als ik oud ben en er cognitief geen problemen zijn, dan denk ik dat dat ik geen zorg meer nodig heb om zelfstandig te blijven. Zelfs eenzaamheid kan dan misschien worden opgelost met technologie: stel je voor dat je vanwege een fysieke beperking niet meer overal kunt komen, dan helpen een zelfrijdende- rolstoel en auto je naar een ontmoetingsplek. Of je kunt contact met elkaar hebben via hologrammen. Wie weet. Alles gaat in stapjes. En uiteindelijk raak je overal aan gewend.”
Doe mee en volg de 'Kracht van innovatie' campagne op activecues.com/innovation